Coöperaties in de land- en tuinbouwsector vormen een aanzienlijk aandeel in de Belgische coöperatieve beweging. Dat wordt ook weerspiegeld in hun procentueel aandeel in het aantal erkende coöperaties: 267 van de 731 erkende coöperaties of 36% is actief in landbouw.
Boeren en tuinders richten vooral om economische redenen een coöperatie op. Samenwerking was en is noodzakelijk voor het verkrijgen van marktmacht en het creëren van schaalvoordelen om zo een billijk inkomen voor de landbouwer mogelijk te maken. De laatste jaren werden de rangen van deze coöperaties vervoegd door collega’s die in hun coöperatie meer de nadruk leggen op duurzaamheid en de betrokkenheid van de consument.
Maar evengoed streven ook de nieuwe coöperaties naar een billijk inkomen voor de boer en hebben de gevestigde coöperaties in toenemende mate oog voor hun impact op het milieu; zo bleek tijdens dit miniseminarie van de Nationale Raad voor de Coöperatie (NRC) op 28 april 2022.
Zo wees Luc Vanoirbeek, algemeen secretaris van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties (VBT), erop dat alle groenten en fruit die via de veiling passeren eigenlijk ook tot de korte keten behoren. De doorlooptijd tussen het oogsten door de boer en de aankoop door de consument is heel kort: “vaak kan je onze landbouwproducten de dag van de veiling al in de winkel kopen”.
De coöperatie Paysans Artisans ziet landbouw als een samenspel tussen de boer en de verbruiker. Men spreekt over “collectief ondernemerschap”, “waarbij de boer een eerlijke prijs voor zijn producten krijgt en de consument zijn toegang tot landbouwproducten verzekerd ziet.”, aldus Thérèse-Marie Bouchat – Co-directrice Paysans-Artisans
Tom Troonbeeckx, oprichtend en werkend vennoot van Boer&Compagnie zit op dezelfde lijn: “Onze boerderij wordt gedragen door de gemeenschap. De gemeenschap draagt onze boerderij. De boer en zijn compagnie: allen werken we samen aan hetzelfde doel.”.
Anne-Marie Vangeenberghe, consulent coöperatief ondernemen en samenwerken – Boerenbond VZW parafraseert de slogan die in coöperatieve middens graag geciteerd wordt. ‘Alleen ga je sneller; met de juiste partner geraak je verder’. Versta hieronder: ook in de landbouw is de coöperatieve vennootschap de organisatievorm bij uitstek om via ondernemerschap een gezamenlijk antwoord te bieden op de behoeften van mensen. Toch voer je op basis van jouw specifiek ondernemingsproject best een goede stakeholderanalyse uit om te bepalen welke types vennoten je in jouw structuur opneemt. De ene keer kan een coöperatie beter bestaan uit enkel boeren; een andere keer kunnen zowel boeren als consumenten de basis vormen.
Coöperaties in de landbouw: verenigt in hun verscheidenheid!
Auteur: Peter Bosmans
De Nationale Raad voor Coöperaties (NRC) organiseert op geregelde tijdstippen miniseminaries. Deze netwerkmomenten zorgen voor inspiratie over de sectoren heen. Sluit je ook graag aan bij de miniseminaries van NRC, schrijf je dan in op de nieuwsbrief van NRC.