Coöperaties waarbij de burgers de eigenaar zijn van de boerderij waarin ze een boer tewerkstellen

Er bestaat een groeiende interesse bij burgers om zich financieel te engageren in een boerderij met als doel heel actief betrokken te zijn bij hun voedselproductie. Dit gaat een stap verder dan de groep consumenten die nu voedsel rechtstreeks kopen bij de lokale landbouwers. We brachten een bezoek aan het Nederlandse concept Herenboeren waarbij de burgers de eigenaar zijn van de boerderij waarin ze een boer tewerkstellen.

Herenboeren: een coöperatie van boerende burgers

Herenboeren is het Nederlands concept waarbij huishoudens samen een landbouwbedrijf vormen. De boer ondersteunt en adviseert maar is niet de trekker of beslisser. Ondertussen zijn er 7 Herenboeren actief in Nederland en zitten 31 andere locaties in een opstartfase.

Nederlandse gezinnen investeren in landbouwbedrijf

Concreet kopen 200 huishoudens (500 monden) een aandeel van 2.000€ (eenmalige inleg) zodat er 400.000€ geïnvesteerd wordt in een coöperatie. Hiervan gaan éénmalig 75.000€ naar de overkoepelende stichting (naast een jaarlijkse bijdrage van 100€ per lidmaatschap) die het volledig traject begeleidt en instaat voor de opleiding van de boer. 275.000€ dienst als investeringsbudget om de boerderij te starten en dan blijft er nog 50.000 euro over dat beschikbaar is als kapitaal.

De coöperatie heeft een landbouwnummer en wordt dus een landbouwbedrijf dat een boer in dienst neemt die een loon uitgekeerd krijgt. De boer kan advies geven maar voert uiteindelijk uit wat de Algemene Vergadering van de coöperatie beslist. Daarbij kunnen de coöperanten ervoor kiezen om mee te werken maar dat is niet verplicht. Wekelijks halen ze land- en tuinbouwproducten af (vooral groenten, fruit en vlees) en betalen daar ook een wekelijkse bijdrage voor. Ze gaan uit van een jaarlijkse exploitatiekost van ongeveer 250.000€ waarvan ze 500 individu’s willen voeden.

In België?

 De coöperatieve Pomona lijkt op ‘Herenboeren’ omdat het initiatief vanuit de burgers komt, maar uiteindelijk verschilt het omdat de landbouwer ook aandeelhouder is. Daarnaast zijn er al langer coöperatieve landbouwbedrijven met de landbouwer als trekker en aandeelhouder. Zo is De Wassende Maan al 40 jaar actief, met 5 vaste boeren en 200 klanten-aandeelhouders. Ondanks het feit dat CSA-boerderijen een oogstaandeel vragen aan hun deelnemers is dat niet gelijk aan een coöperatief aandeel. Het gaat om een jaarlijkse vooruitbetaling aan de boer. Slechts een beperkt aantal CSA-boerderijen kennen een coöperatieve structuur, de meeste hebben een andere ondernemingsvorm.

Bron: Boer&Tuinder, 30 april 2020 

Download de PDF