Soms moeten de leden zich gewoon aan de bevelen van het collectief houden

De Park Slope Food Coop (PSFC) is een participatieve coöperatieve supermarkt in News York en 17.000 leden. In ruil voor drie uur vrijwilligerswerk per maand mogen de leden er winkelen en krijgen zo kwalitatievere voeding tegen een betaalbare prijs.

In West-Europa en Noord-Amerika zijn recent tal van projecten ontstaan die in navolging van PSFC dit participatieve supermarktmodel introduceren, zoals BEEScoop in Brussel.
Tijdens het oprichten van La Louve in Parijs, bracht Tom Boothe enige tijd door in New York om de werking van de PSFC te bestuderen. Hij maakte een documentaire over het Food Coop (2016), dat tevens de leidraad is van dit compendium van vier essays waarin onderzoekers hun analyse van de film aanvullen met hun eigen ervaring, onderzoek of theoretische kaders.

In dit kader bestudeerden we de metaforen die door de leden worden gebruikt om de PSFC te beschrijven. De metafoor van de gemeenschap, een troef waarvan men zou verwachten dat een coöperatie deze sterk uitspeelt, is aanwezig, maar slechts zeldzaam.

In plaats daarvan domineren drie andere metaforen het discours. Eerst en vooral wordt de PSFC beschreven aan de hand van haar productie, waarbij zowel de werking (de leden werken in de winkel) als het resultaat (toegang tot betaalbare en kwalitatieve voeding) aan bod komen. De tweede metafoor is contra-intuïtief, omdat die verwijst naar het leger, dat traditioneel organisatiekenmerken als hiërarchie, beperkte autonomie van individuen en discipline vertoont. Ten slotte wordt een sektemetafoor blootgelegd, die betrekking heeft op het waardegedreven doel van de coöperatie en haar politieke dimensie.

In het algemeen is de ervaring van een democratische organisatie er één van complexiteit. Dit verklaart waarom verschillende (op het eerste gezicht niet-verwante of tegenstrijdige) metaforen worden gebruikt om verschillende aspecten van de organisatie en haar gedrag te duiden. Gemeenschap en democratie zijn niet voldoende omdat het lidmaatschap van een coöperatie zoals de PSFC als episodisch democratisch wordt ervaren. Soms moeten de leden zich gewoon aan de bevelen van het collectief goed houden.

Take-away voor de praktijk

Voor de leden is de zingeving van de coöperatie complex en niet altijd even eenvoudig. Het kan per lid verschillen. Dit benadrukt:

1. het belang van co-constructie van de identiteit van de coöperatie samen met de leden, en
2. het belang van permanente educatie en het delen van informatie binnen de coöperatie om deze complexiteit aan te pakken en misverstanden te voorkomen.

Bron:

Dufays, F. (2019). Food Coop in metaphors: The uneasy task of describing alternative enterprises. M@n@gement, 22(4), 697-702.